Sau khi tốt nghiệp mẫu giáo, trẻ em Nhật bắt đầu được làm quen ngay với
sự tự lập khi bước những bước chân đầu đời đi học chính thức, ở độ tuổi
lên 6.
>>Bài học không-thể-thiếu của trẻ mầm non ở Mỹ, Nhật
Tôi vẫn còn nhớ về kỷ niệm cách đây 2 năm, nhân một buổi tôi qua
nhà bạn chơi và tụ tập ở lại qua đêm. Con trai bạn, một cháu bé người
Việt đang học lớp 2 bậc tiểu học tại Nhật, sáng ra ăn phần ăn sáng mẹ
chuẩn bị sẵn, tự soạn quần áo, đồ dùng học tập rồi lặng lẽ tự đi bộ đi
học một mình trước sự bình thản của mẹ cháu và sự sửng sốt của tôi. Vốn
chưa quen và chưa có hiểu biết về việc trẻ em tiểu học đã phải tự lập đi
học, tôi còn không hết ngạc nhiên khi mẹ cháu cười thông báo: “Trường
của cháu chỉ cần đi bộ sang bên kia cầu mà, trường yêu cầu vậy và cháu
tự đi học từ hồi lớp một”.
“Sang bên kia cầu” -
câu nói sét đánh càng khiến tôi há hốc miệng bởi đó là nơi người xe
nườm nượp, ô tô xe tải chạy rầm rập tối ngày. “Chị không lo tí nào
sao?”, tôi hỏi.
“Không sao cả, rất an toàn em ạ” - chị bạn tôi cho biết. Đó cũng là lần đầu tiên tôi có thêm hiểu biết mới về giáo dục tại Nhật:
Sau khi tốt nghiệp mẫu giáo, đứa trẻ bắt đầu được làm quen ngay với sự
tự lập khi bước những bước chân đầu đời đi học chính thức, ở độ tuổi lên
6.
Trẻ
em Nhật khi đăng ký vào các trường tiểu học sẽ được phân tới học theo
tuyến để đảm bảo khoảng cách từ nhà tới trường đủ để các cháu có thể tự
đi được.
Tự đi học là chuyện BẮT BUỘCTruyền thông quốc tế hay Việt Nam thường xuyên nhắc tới Nhật Bản như một tấm gương về giáo dục sự tự lập cho trẻ
kiểu mẫu. Người ta vẫn tin rằng bố mẹ Nhật để con tới trường một mình,
nhưng trên thực tế, việc làm quen với chuyện đi học trên đôi chân của
chính mình được trẻ bắt đầu từ rất sớm và là chuyện BẮT BUỘC ở hầu hết
các trường tiểu học.
Dĩ nhiên, việc thả đứa con
thơ ra đường khi còn rất nhỏ cũng chưa bao giờ là điều dễ chịu với các
vị phụ huynh và ai cũng cần thời gian để làm quen và chuẩn bị cả về vật
chất lẫn tâm lý. Những liên tưởng không tốt về các hiểm họa ngoài kia có
thể đe dọa đứa con của mình khiến không phải bậc cha mẹ Nhật Bản nào
cũng yên tâm. Đó cũng là khi nhà trường và toàn xã hội vào cuộc để đảm
bảo những cơ sở yên tâm nhất cho trẻ có thể tự tới trường an toàn.
Trẻ em Nhật
khi đăng ký vào các trường tiểu học sẽ được phân tới học theo tuyến để
đảm bảo khoảng cách từ nhà tới trường đủ để các cháu có thể tự đi được.
Mỗi ngày, các em sẽ tự đi học và trở về nhà theo tuyến đường được quy
định sẵn và được khuyến khích không đi lạc sang các tuyến đường khác.
Trẻ được hướng dẫn rất cụ thể các quy tắc: không đi chơi la cà trên
đường đi học về, nếu đi chơi sau giờ học phải xin phép phụ huynh và chỉ
được đi chơi sau khi đã cởi áo và cặp sách, các cô giáo sau mỗi giờ học
sẽ đi kiểm tra các khu vực để đảm bảo không còn học sinh nào sót lại
trường.
Trẻ
được hướng dẫn rất cụ thể các quy tắc: không đi chơi la cà trên đường
đi học về, nếu đi chơi sau giờ học phải xin phép phụ huynh và chỉ được
đi chơi sau khi đã cởi áo và cặp sách.
Nhiều trường học
còn hạn chế việc học sinh quay lại trường nếu để quên đồ, hoặc nếu khi
những ngày đầu chưa quen, nếu học sinh để quên đồ đạc khi đi học, phụ
huynh có thể được thông cảm khi tự mình mang tới trường cho con. Điều
này khiến trẻ và gia đình được xác lập tư duy phải rất cố gắng để duy
trì sự quy củ của những ngày mới nhập học: sắp xếp thật đầy đủ đồ đạc cá
nhân và có trách nhiệm với giờ giấc của mình.
Trước
khi nhập học, các phụ huynh Nhật vẫn thường đi bộ cùng con trên tuyến
đường con đi học mỗi ngày để lường trước các tình huống có thể xảy ra
với các bé. Bố mẹ Nhật
cũng sẽ chủ động hướng dẫn con đi đúng lề đường của người đi bộ, cách
qua đường, chờ đèn giao thông, hướng dẫn bé làm quen với những hàng quán
và hàng xóm trên đường để tuyến đường đi học trở nên thân thiện với các
bé.
Thiết bị định vị GPS gắn liền với cặp sách của trẻ để cấp báo khi có chuyện xảy ra trên đường trẻ đi học.
Để
phụ huynh yên tâm hơn, trên thị trường cũng có rất nhiều thiết bị định
vị GPS hay điện thoại cấp báo gắn liền với cặp sách của trẻ. Nhiều
trường học cũng trang bị cửa cảm ứng điện từ, trẻ em sau khi ra vào
trường chỉ việc chạm tay vào cửa cảm ứng, những email tự động sẽ được
gửi tới cho cha mẹ các em để họ nắm được giờ đi về của con em mình.
Trẻ em vui vẻ tự tới trường
Việc
đi bộ tới trường của một em bé tiểu học Nhật có thể mất tới 1 tiếng mỗi
lượt đi, nhưng thực tế việc đi học một mình đối với trẻ em Nhật hoàn
toàn không phải việc cực nhọc, đau khổ gì, trái lại, đó là niềm vui của
hầu hết lũ trẻ. Được đi bộ tung tăng trên đường, ngắm nghía đường phố,
nghe tiếng chim ca, vẫy chào người xung quanh và làm quen với vô số bạn
bè mới để cùng ríu ran tới trường là điều khiến trẻ thêm vui vẻ đi học
mỗi ngày.
Việc đi học một mình đối vớitrẻ em Nhật hoàn toàn không phải việc cực nhọc, đau khổ gì, trái lại, đó là niềm vui của hầu hết lũ trẻ.
Lũ
trẻ cũng có sự tự hào khi mình đã thực sự “trưởng thành”, không còn là
những em bé mẫu giáo và đã có tự do nhất định. Trẻ cũng được yêu cầu tự
mang hết đồ đạc của mình dù nhiều và nặng hay không (thực tế điều này
các bé đã quen thuộc từ khi còn học mẫu giáo) và coi đó là việc hết sức
tự nhiên và bình thường. Ngắm nhìn các bé còn rất nhỏ, dù nắng cháy hay
mưa rào, tuyết dày tới mấy vẫn cần mẫn tự mình đi học mới thấy, trẻ em Nhật ngay từ bé đã được rèn luyện sức khỏe và sức chịu đựng thực sự đáng phục.
Tôi
có một người bạn sống ở Shyukoku. Hàng ngày khi con tan học, thi thoảng
chị tiện đường đợi con đi bộ đi học về chung. Mẹ dắt xe đạp, con đi bộ,
cứ thế vừa đi vừa nói chuyện rôm rả. Cháu đeo theo chiếc cặp khá nặng
đựng đồ đạc và sách vở, nhưng khi được mẹ đề nghị cất cặp lên giỏ xe cho
đỡ mệt thì cháu từ chối ngay.
Gần chỗ hai mẹ
con cháu ở, có một gia đình người Việt khác, cháu bé có chút vấn đề ở
xương đùi, phát triển chậm hơn các bạn nhỏ khác, nhưng vẫn đi bộ đều đặn
hai lần mỗi ngày tới trường. Có hôm trời mưa, đồ đạc nhiều, người mẹ
thương con quá, quyết lái xe đưa con tới gần trường rồi để con đi bộ
vào, nhưng chỉ được một hôm, tới hôm sau em bé chủ động từ chối mẹ. Bé
muốn được đi bộ bình thường như bao người bạn khác, việc làm khác đi
được coi như không chính trực, trung thực và em bé cương quyết chối từ
chuyện đó.
Kỳ sau: Rèn trẻ tự lập - trách nhiệm của cả xã hội
Từng
có 6 năm sinh sống cùng gia đình tại Nhật nên mẹ Masao có cơ hội được
trải nghiệm rất nhiều về văn hóa, xã hội trên đất nước mặt trời mọc.
Những cảm nhận và chia sẻ chân thực của mẹ Masao sẽ cho chúng ta cái
nhìn gần gũi hơn về cách giáo dục trẻ em đáng ngưỡng mộ của người Nhật. |
Theo Trí Thức Trẻ