Chủ sở hữu nhà nước muốn gì ở các tập đoàn NN?

Thị trường chứng khoán tiếp tục lao xao, khi nhiều công ty con trong diện này đãniêm yết. Vẫn biết tái cấu trúc doanh nghiệp nhà nước sẽ dấy lên những đợt sónglớn, song câu hỏi tập đoàn nhà nước sẽ làm gì tiếp theo?

Đây là một câu hỏi khó, bởi định hướng kinh doanh tới đây của các tập đoàn nhànước, các công ty nhà nước chưa thực sự rõ ràng. Mặc dù về nguyên tắc, mỗi tậpđoàn nhà nước đều được giao nhiệm vụ trọng tâm, đó là ngành nghề kinh doanhchính, song nhìn vào danh mục ngành nghề của nhiều tập đoàn nhà nước, mọi việclại rất khác.

Một thực tếlà, bảng danh mục ngành nghề kinh doanh có liên quan đến ngành nghề kinh doanhchính của nhiều tập đoàn gần như bao trọn các lĩnh vực kinh doanh, từ dịch vụsang sản xuất, kinh doanh, thương mại, tài chính - ngân hàng… Trong số này, cónhững ngành nghề thực sự không dễ tìm được mối liên kết với ngành nghề chính củacác tập đoàn.

Vào lúc này, trong rất nhiều ý kiến bàn luận về tập đoàn nhà nước sau sự cố đìnhđám của Tập đoàn Công nghiệp tàu thủy Việt Nam (Vinashin), câu chuyện đầu tưngoài ngành và trách nhiệm của những người quyết định, hội đồng quản trị công tynhà nước lại được xới xáo

Những phânđịnh về tỷ lệ đầu tư ngoài ngành - trong ngành, cơ chế hạch toán cho hoạt độngnày đang được nhiều chuyên gia đề nghị tách khỏi các hoạt động chính ngạch đểtránh sự nhập nhèm trong lợi nhuận của công ty nhà nước. Các cơ chế giám sát độclập và chuyên nghiệp cũng được đề xuất, nhằm tạo hình ảnh minh bạch cho khu vựcđược xác định là “quả đấm thép” của nền kinh tế.

(Ảnh minh họa)

Tuy nhiên, dường như, đó chưa phải là mấu chốt của vấn đề, bởi những cơ chế nàykhông giải quyết được câu hỏi cốt lõi là tập đoàn nhà nước với vai trò “quả đấmthép” của mình đang làm gì để thực hiện nhiệm vụ trọng tâm. Đặc biệt, nếu khôngcó câu trả lời này, cơ chế giám sát mà nhiều chuyên gia nhắc tới cũng rất khóthực hiện, vì thiếu cơ sở.

Khi bình luận về vấn đề trên, ông Nguyễn Đình Cung, một trong những tác giảchính của Luật Doanh nghiệp (bộ luật đang điều chỉnh chung hoạt động quản trịnội bộ của các doanh nghiệp, trong đó, khu vực doanh nghiệp nhà nước vừa gianhập từ đầu tháng 7/2010) cho rằng, có lẽ, phải đặt vấn đề theo hướng chủ sở hữunhà nước muốn gì ở các tập đoàn, công ty nhà nước. Ông Cung cho rằng, trả lờiđược câu hỏi này, thì những vấn đề khác đang đặt ra cho khu vực sẽ có định hướngđể xử lý.

Tuy nhiên, cũng phải cân nhắc cả mục tiêu mà chủ sở hữu muốn đặt lên vai các tậpđoàn nhà nước. Nhìn lại câu chuyện thoái vốn của các tập đoàn nhà nước, có thểthấy, nguồn vốn không những đang bị phân tán lớn, mà còn phải gánh chịu cạnhtranh từ chính những “người anh em” cùng chủ sở hữu.

Đơn cử, trường hợp của Vinashin, kết luận của Bộ Chính trị về Vinashin khẳngđịnh, đơn vị này chỉ tập trung vào 3 lĩnh vực chính là công nghiệp đóng và sửachữa tàu biển, với quy mô phù hợp; công nghiệp phụ trợ phục vụ việc đóng và sửachữa tàu biển; đào tạo, nâng cao tay nghề cho đội ngũ cán bộ, công nhân côngnghiệp tàu biển.

Quan điểmcủa chủ sở hữu rõ ràng như vậy, sẽ định hướng cho các chiến lược hoạt động củakhông chỉ Vinashin, mà cả các bên liên quan. Cơ chế giám sát cũng sẽ giải toảđược sự khiên cưỡng khi các khoản đầu tư của Vinashin nếu chệch hướng sẽ dễ dàngbị phát hiện và ngăn chặn kịp thời. Khi đó, việc đầu tư trong hay ngoài ngành cóthể được giám sát, mà không cần cơ chế đặc thù đi kèm. Điều đáng nói là, vớinhiệm vụ rõ ràng, người được trao vị trí lãnh đạo cũng sẽ khó dẫn các doanhnghiệp này đi chệch hướng.

Hơn thế, vai trò trong sự phát triển kinh tế của Vinashin cũng trở nên rõ ràng,đó là không phải tìm kiếm kinh doanh lợi nhuận theo kiểu đầu tư tài chính, kinhdoanh bằng mọi giá, mà là đầu tư tạo ra sản phẩm mới, công nghệ mới, giá trị giatăng mới, có độ lan tỏa với nền kinh tế, với các doanh nghiệp khác và với lĩnhvực then chốt.

Có lẽ, các tập đoàn nhà nước khác cũng phải được định vị mục tiêu như vậy, để cóthể phối hợp thực hiện trách nhiệm mà chủ sở hữu giao, thay vì dễ dàng va chạmvà tác động tiêu cực tới nhau khi điều chỉnh kế hoạch kinh doanh… Khi đó, nhữngcải thiện về quản trị doanh nghiệp theo thực tiễn tốt, cơ chế minh bạch thôngtin… cũng sẽ có điều kiện để phát huy hiệu quả.

Theo Đầutư

TIN LIÊN QUAN