Để không còn như Vinashin

Về phương pháp, khi một chủ doanh nghiệp bỏ tiền của mình ra để kinh doanh thìhọ biết cách kiểm soát việc tiêu tiền của họ. Đó là cách kiểm soát “tự bên trong”.Trái lại, trong doanh nghiệp nhà nước, việc tiêu tiền của giám đốc là do Bộ Tàichính đưa ra, đó là cách “áp từ bên ngoài”. Dùng hình ảnh một cô gái đi chợ bằngtiền của mình sẽ tính toán khác với đi chợ bằng tiền của người khác.

Phương pháp “tự bên trong” đã có tại các nước hơn một nửa thế kỷ rồi. Nó nằmtrong cách quản trị công ty gọi là quản trị khoa học. Cách kiểm soát này đượcgọi là lập ngân sách và kiểm soát bằng ngân sách. Về vai trò, bản ngân sách nàycũng giống như bản kế hoạch của doanh nghiệp nhà nước gồm: ngân sách điều hành (dànhcho hoạt động bình thường như ngân sách về lời lỗ, bán hàng, chi phí bán hàng,chi phí chung, dự báo nhân sự...) và ngân sách đầu tư (dành cho việc mở rộng cơsở, dự án mới...).

Để lập bản ngân sách thường có hai giai đoạn, kéo dài khoảng ba tháng trước đầunăm áp dụng. Trong giai đoạn 1, lãnh đạo công ty (công ty mẹ, hội đồng quản trị...)đề ra kế hoạch doanh lợi với số chi và thu mong đợi cùng các tiêu chuẩn tốithiểu phải áp dụng rồi giao cho công ty. Dựa trên kế hoạch đó, trong giai đoạn 2các đơn vị soạn ra các khoản chi thu cho phần ngân sách của mình.

Cuối cùng, bản đó được ban lãnh đạo phê duyệt và trở thành bản hướng dẫn hoạtđộng của công ty. Bản ngân sách chỉ sử dụng hai loại đơn vị là tiền, tỉ lệ phầntrăm. Bản ngân sách đã biến đổi mọi hoạt động của công ty thành tiền bạc. Làtiền bạc, người ta có thể phân loại chúng và xếp thành “chi - thu” của mỗi phòngban, rồi từ đó ra số dự trù, số thực chi, thực thu. Do vậy, bản ngân sách đãđược chấp thuận trở thành một cái thước chuẩn để đo hoạt động của công ty.

Hoạt động của công ty trong suốt năm đều có dính dáng đến tiền bạc, chi hoặc thu,tất cả đều qua phòng kế toán. Ba tháng một lần, kế toán báo cáo chung lên giámđốc. Vì chỉ có “số tiền” được dùng nên khi giám đốc so các con số trong báo cáokế toán với bản ngân sách thì biết ngay mọi hoạt động của công ty.

Bản ngân sách giúp giám đốc kiểm soát hai thứ: tiền của doanh nghiệp có được sửdụng đúng mục đích không và so với kế hoạch cả năm thì trong một quý nhất địnhmức thực hiện kế hoạch của một đơn vị là bao nhiêu, tính bằng tiền hoặc theo tỉlệ. Qua báo cáo kế toán, giám đốc kiểm soát được tính hữu hiệu của tất cả hoạtđộng của công ty.

Đối với các dự án đầu tư mới (mua xe) hay mở rộng (xây nhà) đã được phê duyệtnằm trong ngân sách vốn thì trước khi ra lệnh chi, giám đốc phải tính toán vềthời gian hoàn vốn, giá trị hiện thời, tỉ suất lợi nhuận đầu tư, lợi suất nộihàm... để biết dự án sẽ lời hay lỗ, vì tiền bỏ ra theo ngân sách này chỉ đượclấy về theo mức khấu hao và phải mất vài năm. Giám đốc không thể cứ quyết địnhmua bừa như công ty con của Vinashin mua chiếc tàu Hoa Sen.

Làm như thế thì làm sao giám đốc công ty có thể để cho lỗ lã xảy ra. Việc ghi sổsách kế toán phải theo chuẩn mực kế toán, và cuối năm kiểm toán viên bên ngoàivào kiểm soát xác nhận thì kế toán trưởng khó lòng a tòng với giám đốc hay giámđốc có thể bảo sao ghi vậy! Muốn không còn xảy ra như Vinashin thì phải làm nhưthế.

Theo Nguyễn Ngọc Bích
Tuổi trẻ

TIN LIÊN QUAN