Tiền của ngân hàng đang "chảy" về đâu?

Doanh nghiệp vớ được “thượngđế xịn”

Từ đầu năm đến nay, sự chuyển động của dòng vốn trên thị trường có hai điểm chúý là các tổ chức tín dụng tích cực mua vào trái phiếu Chính phủ và gần đây, hoạtđộng của họ khá gắn bó với các đợt phát hành trái phiếu doanh nghiệp. 

Trong 7 tháng qua, Chính phủ khá thành công trong các đợt phát hành trái phiếuChính phủ nhờ vào lực lượng nòng cốt ngân hàng thương mại (ngân hàng thương mại).Doanh số mua vào của họ lên tới 43 nghìn tỷ đồng.

Tuy nhiên, khi lãi suất trái phiếu Chính phủ giảm dần thì các ngân hàng thươngmại đã không còn mặn mà với chúng. Chẳng hạn, trong các phiên đấu thầu sơ cấptrái phiếu kho bạc ngày 2/7 kỳ hạn 5 năm, khối lượng trúng thầu chỉ đạt 950 tỷđồng, lãi suất thắng thầu 10,4%/năm; kỳ hạn 3 năm trúng thầu 550 tỷ đồng, lãisuất thắng thầu 9,8%/năm.

Tương tự, ngày 15/7, kỳ hạn 5 năm trúng thầu 550 tỷ đồng, lãi suất 10,3%/năm;ngày 29/7, kỳ hạn 5 năm trúng thầu 350 tỷ, lãi suất thắng thầu 10,4%/năm và kỳhạn 3 năm trúng thầu 300 tỷ đồng, lãi suất 9,8%/năm. 

Gần đây nhất (26/8), kỳ hạn 3 năm không có giao dịch, kỳ hạn 5 năm chỉ trúngthầu 400 tỷ đồng, lãi suất 10,4%/năm. Trong ngày 26/8, trái phiếu kỳ hạn 3 nămđã thất bại vì lãi suất trần thấp hơn lãi suất nhà đầu tư yêu cầu (9,8% so với11%). 

Có một điểm đáng chú ý là ngay cả thời điểm trái phiếu Chính phủ đang lên ngôicho đến gần đây, đã xuất hiện một xu hướng khác là ngân hàng thương mại quan tâmnhiều hơn đến trái phiếu doanh nghiệp kỳ hạn 3 năm.

Khoảng thời gian đầu quý2/2010, ANZ đã “quản lý chính” và “dựng sổ duy nhất” (theo cách gọi của ANZ) choTổng công ty Sông Đà phát hành thành công 1.500 tỷ đồng, lãi suất 15% cố địnhtrong năm đầu tiên và lãi suất các năm tiếp theo được thả nổi theo mức lãi suấttiền gửi trung bình 12 tháng của 4 ngân hàng lớn nhất cộng thêm 4%.

Tiếp  đó, ngân hàng này cũng làm như vậy với Tập đoàn Hòa Phát để doanh nghiệpnày phát hành 800 tỷ đồng, lãi suất năm đầu cố định ở 14,5%/năm, lãi suất cácnăm tiếp theo tương đương lãi suất tiền gửi 12 tháng trung bình của 4 ngân hànglớn nhất cộng thêm lãi biên 3,5%/năm.

Khi lãi suất trái phiếu Chính phủ giảm dần thì các ngân hàng thương mại đã không còn mặn mà với chúng

Cùng đó, EVN phát hành 2.000 tỷ đồng, Vinaconex phát hành 1.000 tỷ đồng; Vincomphát hành 1.000 tỷ đồng lãi suất 16%/năm cho năm đầu do một ngân hàng quốc doanhtư vấn và mua luôn.

Gần đây nhất (16/8/2010), Vinalines cũng phát hành 1.000 tỷ đồng trái phiếudoanh nghiệp, thời hạn 3 năm, lãi suất 14,5%/năm đầu tiên, thời gian còn lại làlãi suất tiết kiệm bình quân 12 tháng cộng thêm 3,5%.

Có  một điểm chú ý, là hầu hết các vụ  phát hành trái phiếu doanh nghiệp gần đâyđược những người có trách nhiệm trong ngành ngân hàng hé lộ rằng: ngân hàngthương mại đã mua số trái phiếu trên nhưng khi hỏi ngân hàng thương mại thì họkhông muốn đề cập đến, nếu hỏi kỹ, họ chỉ thừa nhận vai trò “tư vấn”, “bảo lãnh”.Ngay cả như ANZ cũng chỉ dùng cụm từ “quản lý chính” hay “dựng sổ duy nhất” màkhông nói rõ ai mua, mua bao nhiêu… trong các thương vụ nêu trên.

Giải thích vấn đề này, cán bộ đầu tư một ngân hàng thương mại nhà nước cho rằng,trước đây ngân hàng mua trái phiếu Chính phủ vừa  được trả lãi suất 12,3%/năm,vừa được giao dịch trên thị trường OMO với mức lãi suất 7% - 8% để rút tiền rađầu tư tiếp nên ít ngân hàng từ chối cơ hội “lãi đơn, lãi kép” này. 

Còn nay, lãi suất trái phiếu Chính phủ giảm, cơ hội đó không còn nên có vẻ nhưdòng tiền từ ngân hàng đang lúng túng, và đầu tư vào trái phiếu doanh nghiệp chỉlà một trong những chuyển động đáng chú ý, mặc dù sự chuyển hướng này đã xuấthiện từ trước đó.

Được và mất

Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Văn Giàu cũng thừa nhận, chính các đợt pháthành trái phiếu Chính phủ đã “làm khó” việc hạ lãi suất thị trường. Bởi lẽ, khingân hàng thương mại đầu tư vào trái phiếu Chính phủ có lãi suất cao, tức là họcó thêm đầu ra với khả năng sinh lời cao so với cho vay ra thị trường. 

Đó là những bất cập tạm thời mà Ngân hàng Nhà nước buộc phải chấp nhận. Nhưnggiả định Ngân hàng Nhà nước nâng lãi suất OMO lên thì sẽ bị lên án lập tức, vìđó là cửa thanh khoản và cửa làm ăn của các ngân hàng thương mại, hơn thế, Chínhphủ sẽ rất khó phát hành trái phiếu.

Có một sự trùng hợp khá thú vị: song hành với chủ trương hạ lãi suất và lãi suấttrái phiếu Chính phủ giảm mạnh thì xu hướng ngân hàng “kết bạn” với trái phiếudoanh nghiệp cũng rõ nét hơn. Nhìn vào thực tế này, có người liên tưởng rằng,rất có thể Ngân hàng Nhà nước và Bộ Tài chính đang có sự kết hợp. 

Cụ thể: cùng với việc siết lại kỷ cương, hạn chế buôn bán vốn vô tội vạ trên thịtrường 2 và hạ lãi suất trái phiếu Chính phủ thì ngân hàng thương mại sẽ buộcphải hạ lãi suất, nhất là trong điều kiện họ dư vốn khả dụng như hiện nay? Nếuvậy, có lẽ các cơ quan này nên xem lại những động thái của mình đã đạt hiệu quảđến đâu.

Tạm quên đi những toan tính (nếu có) của các cơ quan quản lý, một lãnh đạo cấpvụ của Ngân hàng Nhà nước cho rằng, hiện đang nổi lên những lo ngại xung quanhvấn đề ngân hàng thương mại mua trái phiếu doanh nghiệp, mà đầu tiên là khẩu vịrủi ro.

Thực tế, thời điểm quý 2/2010 cho đến nay, lãi suất cho vay trên thị trường vẫnphổ biến ở mức cao mà các ngân hàng thương mại đầu tư trái phiếu doanh nghiệpvới mức lãi suất như trên là quá hời, nhất là trong bối cảnh đường cong lãi suấtở Việt Nam còn lệch pha: lãi suất trung dài hạn rẻ hơn cho vay ngắn hạn. 

Vị chuyên gia trên phân tích: nhưng đó là sự tính toán gắn liền với hiện tại vàvới điều kiện doanh nghiệp đẩy được hàng hóa ra thị trường để thu được thặng dưthật về cho mình, còn tương lai thì chưa biết thế nào. Theo ông, với lãi suấttới 15%/năm hoặc có thể cao hơn vì còn phụ thuộc vào lạm phát, tình hình vĩ môchưa ổn định, “sức khỏe” doanh nghiệp còn nhiều vấn đề thì các ngân hàng đangchấp nhận khẩu vị “rủi ro cao để có lãi cao còn hơn an toàn mà lãi suất thấp”.

Vấn  đề tiếp theo, ai cũng hiểu rằng, chỉ doanh nghiệp lớn, có “máu mặt” mớiphát hành được trái phiếu doanh nghiệp, còn những doanh nghiệp vừa và nhỏ thìkhông. Và như vậy, mục tiêu phủ lãi suất thấp lên toàn bộ nền kinh tế vẫn chưaphải những gì có thể nhìn thấy.

Theo Nguyễn Hoài
VnEconomy

TIN LIÊN QUAN