“Lũ nặng tại miền Trung là do làm mất dòng chảy tự nhiên”

“Một mặt là do mưa lớn,nhưng việc làm thuỷ lợi gắn với làm thuỷ điện, quy hoạch giao thông cũngkhông lường hết được tác động. Vì thế theo tôi là có nguyên nhân về conngười.”, ông Trần Đình Đàn, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, nguyên Bí thư HàTĩnh nhấn mạnh.

Thưa ông, lũ lớn tại Bắc Miền Trung vừaqua, bên cạnh yếu tố mưa lớn còn có nguyên nhân từ các công trình thuỷ điện,các công trình giao thông?

Thực tế, việc làm hồ đập thuỷđiện không có quy hoạch đầy đủ từ trước nên thấy chỗ nào có điều kiện, địaphương cho vào làm. Quá trình làm phải mở đường, chặt cây, thậm chí còn mởrộng sang hai bên hàng trăm mét dọc theo đường đó. Như thế, việc làm hồ thuỷđiện không được quy hoạch chu đáo, cây cũng chặt không có quy hoạch, thậmchí lợi dụng chặt nhiều hơn.

Các huyện miền núi như VũQuang, Hương Sơn, Hương Khê có lẽ vừa rồi bị nặng nhất, bị ngập một cách bấtngờ nhất.

Như vậy có phải “nhân tai” là chính, khôngphải thiên tai?

Một mặt là do mưa lớn, nhưngviệc làm thuỷ lợi của mình gắn với làm thuỷ điện, quy hoạch giao thông cũngkhông lường hết được tác động. Vì thế theo tôi là có nguyên nhân về conngười.

Tôi nói như đập Hố Hô khi làmchúng tôi chỉ đạo cũng không hình dung được lượng nước cũng như tai hoạ củanó. Mưa lớn như vừa rồi là tràn đập, cây trên ngàn đổ xuống chặn trên bờđập. Rất may bộ đội biên phòng cứu kịp, vừa kích mở cống vừa lấy bớt cây nằmtrên mặt hồ.

(ảnh: Văn Dũng)

Mình làm thuỷ điện như vậy màkhi muốn mở cửa xả lũ không mở nổi.

Với những gì đã diễn ra, theo ông có cầntổng kiểm tra, rà soát lại các công trình?

Đề nghị Chính phủ phải có mộtđợt tổng kiểm tra rà soát lại quy hoạch, Quốc hội phải tiếp tục giám sát. Cónhững hồ đập cấp cho nhà đầu tư rồi nhưng thấy không ổn, vì nằm trên độ caomấy trăm mét mà dân ở dưới chân đập.

Việc cần thiết nữa là phải mởkhẩu độ các tuyến đường Hồ Chí Minh đi dọc theo triền núi từ Thanh Hoá đếnQuảng Bình và các tỉnh liên quan. Miền núi độ cao 700 - 800m so với mực nướcbiển mà bây giờ bị ngập sâu rõ ràng dòng chảy bị chặn.

Có người nói đường Hồ Chí Minh như một conđê chặn dòng nước?

Năm 2002 có lũ quét, tôi lúcđó đang làm Chủ tịch Hà Tĩnh đã chứng kiến nhiều đoạn ngập là do đường HồChí Minh. Sau đó, chúng tôi đề nghị Bộ Giao thông, cho mở khẩu độ một sốcầu, nhưng có những nơi mở rồi, lũ lụt sau đó vẫn tràn và xé luôn cầu đó.

Không chỉ có đường Hồ ChíMinh, có những tuyến đường nối từ khu vực này sang khu vực kia sau khi cóđường Hồ Chí Minh lại tiếp tục ngăn dòng chảy… Cho nên bây giờ phải có kiểmtra và làm một quy hoạch rất chặt chẽ, mở đến đâu phải thiết lập lại khu dâncư. Những chỗ không an toàn thì không cho dân ở đó.

Có một phần nguyên nhân từ con người vàhậu quả phải gánh chịu vừa qua là rất lớn, thưa ông?

Năm 2002 lũ quét gần như xoáhết cơ sở hạ tầng, gồm trường học, trạm y tế, phá huỷ nhiều nhà dân, nhưnglúc đó chỉ cục bộ huyện Đông Sơn, trong khi bây giờ cả tỉnh Hà Tĩnh chịu hậuquả.

Tôi nói như vùng gần chục xãngoài đê Đức Thọ họ làm chạn, có bếp để trên chạn, có kho trên chạn, lũ lụthọ lên chạn ở được, nhưng vùng Vũ Quang, Hương Khê chẳng hạn, hay kể cả vùngCan Lộc, Thạch Hà, Cẩm Xuyên lũ rất bất ngờ, người dân không có chạn mà lên,không có thuyền mà đi.

Đặc biệt vừa rồi xả hồ Kẻ Gỗcả thành phố  Hà Tĩnh gần như bị ngập hết. Đường Phan Đình Phùng một tuyếnđường rất đẹp mà phải chèo thuyền. Điều này hoàn toàn bất ngờ.

(Ảnh: Tuổi trẻ)

Mưa lớn, cả hồ đập cao hơn32m so với mực nước biển xả xuống, hạ nguồn là mấy con đê kiên cố hoá, mở xảlũ không kịp nên khu vực dưới hồ Kẻ Gỗ như Cẩm Mỹ, Cẩm Thành, Cẩm Bình rồimấy xã của thành phố Hà Tĩnh kề đó bị ngập sâu.

Nhưng có những dự án chưa tính đến hậuquả, trong khi nếu xảy ra sự cố thiệt hại lớn hơn rất nhiều so với giá trịđem lại?

Thiên tai nhất hoả nhì thuỷ,không ai lường được. Có điều mình phải kiểm tra lại và phải làm một quyhoạch trọn vẹn. Đáng phát triển thuỷ điện đến đâu, đáng phát triển giaothông đến đâu phải làm cho kỹ.

Theo tôi, có những việc dùđang làm dở hoặc có quyết định cấp rồi, nhưng cần thiết là phải dừng, khôngthể làm bằng mọi giá.

Cũng phải xem xét trách nhiệm của lãnh đạocác địa phương, thưa ông?

Nếu nói như vậy tôi cũng cókhuyết điểm. Lúc tôi là Chủ  tịch tỉnh, địa phương còn nghèo, người ta vàođầu tư để có được nhà máy điện rồi có hồ chứa nước để dân vùng đó có nướctưới, sinh hoạt, có lẽ ai cũng muốn làm.

Nhưng vai trò quản lý Nhànước từ Trung ương đến địa phương phải xác định vấn đề an toàn, môi trườngvà hiệu quả kinh tế đối với xã hội, an sinh và các mặt liên quan. Sau đợt lũlụt này chúng ta phải rút kinh nghiệm.

Nên chăng Quốc hội có chương trình giámsát về thoát lũ miền Trung?

Vấn đề đó phải theo đề xuấtcủa đại biểu Quốc hội. Bản thân tôi cho rằng, nên có giám sát lại những loạicông trình đó.

Tôi thí dụ, từ dưới biển lênrừng có tuyến đường ven biển, quốc lộ 1 A (liên tục nâng cấp), đường tàu,đường Hồ Chí Minh và còn chuẩn bị làm đường biên giới. 5 tuyến đường chạydọc như thế chắc chắn rằng sẽ cản dòng chảy.

Xin cảm ơn ông!

Theo Dân Trí