Tại sao không thể mua chuộc được Taliban?

Nhiều người Afghanistan vẫncho rằng, để có thể thực sự tiến tới nền hòa bình lâu dài, chỉ còn cách thuyếtphục Taliban từ bỏ vũ khí.

“Chương trình tái hợp"

Cuộc chiến tại Afghanistan càng kéo dài thì khảnăng các nhóm Taliban liên kết và sáp nhập vớicác tổ chức quân sự Hồi giáo quốc tế càng lớn.  

Ngoại trưởng Anh, David Miliband đang đưa ra ýtưởng về việc thành lập một quỹ tín thác nhằm“hướng tới hòa giải” với Taliban. Mặc dù một sốngười có thể hoàn toàn hưởng ứng với ý tưởng này,nhưng quả thực mà nói, người ta đã quá lý tưởnghóa những kỳ vọng về việc quỹ này sẽ tạo ra sựảnh hưởng rõ rệt. 
 
Trong buổi nói chuyện với các đại biểu quốc hội,Ngoại trưởng Miliband đã nhắc lại mong muốn củamình rằng, tại Hội nghị London sẽ được thông quadự thảo mà ông gọi là “chương trình tái hợp”,nhằm giúp chính phủ Kabul tìm ra giải pháp ngănngừa bạo lực đối với người dân Afghanistan vàgiúp họ trở lại cuộc sống hòa bình.

Ngoại trưởng Anh khẳng định:“Taliban đang rất cần sự ủng hộ của tầng lớp dân thường, mà phần lớn trong số họđều có thái độ coi thường đối với Taliban nhưng lại sợ bị Taliban đàn áp nếuchống đối”.

Tuy nhiên, cũng phải thừa nhậnrằng, trên thực tế số lượng người quay trở lại với Taliban ngày càng nhiều, bởilẽ ở đây họ có thể giải quyết được các vấn đề thiết yếu hàng ngày của họ. Chínhquyền  Kabul cũng nhận định rằng, Taliban đang thành lập tòa án và các cơ quanquản lý địa phương khác ở miền Nam Afghanistan nhằm đối trọng với chính phủtrung ương ở Kabul và các thế lực quốc tế.

Quân phiến loạn đang tận dụngnhững tranh chấp địa phương thường xảy ra mà chính phủ trung ương không thể giảiquyết bằng sức mạnh, đồng thời thâu tóm ảnh hưởng ở tất cả các lĩnh vực mới, đôikhi còn bất chấp cả sự khác biệt về sắc tộc. Người dân địa phương quả quyết rằng,nếu họ gặp vấn đề cần khiếu kiện lên chính quyền trung ương thì họ sẽ phải đợiít nhất một năm mới được giải quyết.
 
Bên cạnh đó, còn không thể không nhắc đến nạn tham nhũng và thiếu khả năng trongchính phủ ông Hamid Karzai, đặc biệt là ở cấp địa phương. Không có sự lựa chọnnào khác, nhiều người đành tái nhập Taliban...

Một số lãnh đạo NATO thừa nhậnrằng, việc quản lý kém hiệu quả như vậy đang diễn ra tại 33 trong số 34 tỉnh củaAfghanistan.
 
Tuy vậy, họ không bị hạn chế bởi những vấn đề tư pháp. Hồi cuối tháng 12/2009,một quan chức cấp cao của cơ quan tình báo NATO đã cảnh báo rằng, Taliban “đãthành lập chính phủ đối lập bao gồm các bộ trưởng đã được bổ nhiệm”, đồng thờichính phủ này sẵn sàng nhận nhiệm vụ, trong khi chính quyền hiện nay củaAfghanistan sẽ gặp thất bại. Vị quan chức này cho biết: “Thời gian đang dần chấmhết. Tầm ảnh hưởng của Taliban đang lớn dần lên”.  
 
Một Taliban “thống nhất”?
 
Ngoại trưởng David Miliband nói: “Giữa các phần tử phiến loạn này không có sựthống nhất. Tổ chức này bao gồm một số nhóm ô hợp có tỷ lệ khác nhau về binhlính nước ngoài, đại diện các bộ tộc địa phương, những phần tử buôn bán ma túyvà lính đánh thuê được trả khoảng 10 USD mỗi ngày”. Sự thực năm 1994, Taliban đãđược thành lập bởi một số nhóm khác nhau.
Tuy nhiên, từ trước và sau khi Mỹ phát động cuộc chiến tại Afghanistan, tổ chứcnày đã cho thấy rằng, họ có khả năng quản lý được tính đa dạng đó và thậm chícòn có thể sử dụng đặc điểm này để phục vụ cho hoạt động của mình. Tổ chứcMujahedeen cũng từng bao gồm nhiều nhóm khác nhau, tuy nhiên điều đó lại dẫn đếncuộc nội chiến năm 1992-1996 tại Cabul cướp đi mạng sống của hàng chục nghìnngười.

Ngoài ra, mười đô la mỗi ngày màđối với đa phần người ở phương Tây không được tốt lắm, thì ở Afghanistan lạingang bằng với mức lương của một quan chức nhà nước đang nắm giữ chức vụ quantrọng. Mức lương cho binh lính và cảnh sát Afghanistan, vốn mới được tăng từ 150USD lên 200 USD/tháng, từ trước đến nay chưa bao giờ đạt đến mức mà Taliban cóthể trả cho đội quân đánh thuê của mình.
 
Rõ ràng, sự chênh lệch về mức lương đó đang làm tăng cơ hội cho Taliban thu hútnguồn nhân lực về phía mình. Điều đó cho thấy rõ nguyên nhân tại sao chính quyềnquân sự của Afghanistan và của nước ngoài buộc phải chấp nhận một thực tế là,chỉ có 3% tân binh nhập ngũ quân đội Afghanistan xuất thân từ bộ tộc Pashtun ởcác tỉnh miền Nam Afghanistan, nơi mà Taliban có hoạt động mạnh nhất.  
 
Nguy cơ thực sự
 
Dù vậy, nhiều người Afghanistan vẫn cho rằng, để có thể thực sự tiến tới nền hòabình lâu dài, chỉ còn cách thuyết phục Taliban từ bỏ vũ khí.
 
Không thể chiến thắng một cuộc chiến trước những người mà vẫn luôn tin rằng,không thể giải quyết được vấn đề này bằng các hành động quân sự. Bên cạnh việcthành lập quỹ để mua chuộc Taliban, chính phủ Afghanistan và các thế lực quốc tếrõ ràng còn phải tập trung nhiều hơn nữa để giải quyết những vấn đề mà trực tiếphoặc gián tiếp góp phần làm gia tăng sự ảnh hưởng của Taliban.
 
Trước hết, chính phủ và các đồng minh của mình đang rất cần đến việc đạt đượcthỏa thuận chung và rõ ràng về mục tiêu mà họ muốn đạt được tại Afghanistan. Họphải trả lời được câu hỏi: “Chiến thắng sẽ có ý nghĩa thế nào?

Kinh nghiệm cho thấy rằng, chiếntranh ở Afghanistan và việc hất cẳng Taliban về mặt địa lý rõ ràng càng làm tăngthêm các nhóm hồi giáo ở khu vực này. Việc tiếp tục cuộc chiến ở Afghanistan chỉcó thể dẫn đến việc ngày càng xuất hiện nhiều nhóm như vậy.
 
Thế nhưng, nguy cơ lớn nhất không phải ở đó. Mặc dù có sự tương đồng khá lớn vềcơ cấu, tư tưởng và chiến thuật, nhưng Taliban ở Afghanistan dù sao vẫn khác vớiTaliban ở Pakistan, và cả hai tổ chức này đều khác biệt với các nhóm Hồi giáo.

Phần lớn những người ủng hộ Taliban không thuộc những người Hồi giáo theo đuổicác kế hoạch chính trị quốc tế như như tổ chức khủng bố Al-Qaeda. Nhưng việctiếp tục chiến tranh ở Afghanistan sẽ mang lại cho các nhóm Hồi giáo đó khả năngvượt qua những khác biệt của mình và liên kết lại với nhau. Đó mới chính là nguycơ thực sự.

Theo Q.Khánh

TIN LIÊN QUAN